CIVIS VITA - DIAGNOSTYKA NIEPŁODNOŚCI TORUŃ

Diagnostyka niepłodności

Niepłodność definiowana jest jako niezdolność do osiągnięcia ciąży w czasie 1 roku niezabezpieczanego współżycia. Zjawisko to dotyka około 20% społeczeństwa w wieku reprodukcyjnym, w Polsce jest to około 1,5 mln par. Co najmniej połowa z nich korzysta z pomocy podstawowej opieki zdrowotnej, a około 60% wymaga specjalistycznego postępowania lekarskiego.

Roczny okres oczekiwania na ciążę bez efektu jest wskazaniem do rozpoczęcia diagnostyki, która zawsze powinna dotyczyć obojga partnerów. W uzasadnionych medycznie przypadkach okres ten może ulec skróceniu. Wcześniejsze wdrożenie diagnostyki należy rozważyć, gdy:

Wiek kobiety przekracza 35 lat
Wywiad wskazuje na zaburzenia rytmu krwawień
Wywiad lub badanie wskazuje na patologię macicy, jajowodów lub endometriozę

Zaburzenia jajeczkowania są odpowiedzialne za wystąpienie niepłodności u około 15% par. Klinicznie manifestują się zaburzeniami rytmu krwawień miesięcznych. Przyczynami zaburzeń mogą być:

Schorzenia tarczyc
Nadmierna masa ciała
Nadmierna utrata masy ciała
Intensywne uprawianie spotu
Choroby jajników
Zaburzenia hormonalne

Istotną przyczyną oprócz powyżej wymienionych przyczyn niepłodności jest choroba zwana endometriozą. Jest jako obecność ognisk endometrium położonych poza jamą macicy. Klasycznymi jej objawami są bóle podbrzusza, bolesne miesiączkowanie, bolesne stosunki płciowe oraz niepłodność. Metodą z wyboru w diagnostyce endometriozy zlokalizowanej w miednicy mniejszej jest laparoskopia w połączeniu z badaniem histopatologicznym. Badania laboratoryjne nie mają większego znaczenia w jej diagnostyce. Badaniami obrazowymi, które wykorzystuje się w ocenie stanu anatomicznego narządu rodnego u kobiety są:

ultrasonografia- badanie wykonywane w pierwszej kolejności do oceny narządu rodnego, jajeczkowania, endometrium
histerosalpingografia (HSG), technika służąca ocenie jamy macicy i drożności jajowodów
histeroskopia diagnostyka nieprawidłowości wewnątrzmacicznych
laparoskopia- pozwala na ocenę narządu rodnego i miednicy mniejszej, możliwe jest podczas jej trwanie ocenić drożność jajowodów, jak również pobrać materiał do badania histopatologicznego

Niepłodność u mężczyzn

Kolejnym ważnym aspektem diagnostyki niepłodności par jest czynnik męski, który odpowiedzialny jest za niepowodzenia rozrodu u około 20% par a współistnieje z innymi przyczynami w kolejnych 30-40%. Nieprawidłowy wynik analizy nasienia jest podstawową przesłanką do stwierdzenia udziału mężczyzny w przyczynie niepłodności małżeńskiej, ale prawidłowy obraz nasienia nie wyklucza jego udziału. Męska niepłodność może być spowodowana różnymi przyczynami. Niektóre z nich są możliwe do zidentyfikowania i odwracalne, podczas gdy inne są wprawdzie możliwe jedynie do identyfikacji, ale nieodwracalne. Przy braku uchwytnych przyczyn występowania czynnika męskiego mówimy o męskiej niepłodności idiopatycznej.
Poniżej wymieniono czynniki ryzyka i zachowania, które mogłyby mieć znaczący wpływ na płodność mężczyzny:

czas trwania związku i częstotliwość stosunków płciowych
całkowity okresu niepłodności i wcześniejszej płodności mężczyzny
przebyte choroby wieku dziecięcego i okresu rozwojowego
choroby przebyte i obecne (np. cukrzyca), przebyte operacje oraz stosowane leki
przebycie chorób przenoszonych drogą płciową
ekspozycji gonad na czynniki toksyczne, w tym podwyższoną temperaturę

Udokumentowana uprzednia płodność w wywiadzie nie zwalnia z obowiązku badania nasienia, gdyż nie można wykluczyć nabytych nowych lub wtórnych czynników niepłodności. Mężczyzna z wtórną niepłodnością powinien być oceniony w taki sam sposób jak mężczyzna, który nigdy nie był ojcem (pierwotna niepłodność).

Podstawowym testem diagnostycznym w określeniu płodności mężczyzny jest standardowa ocena nasienia. Ma ona na celu określenie aktualnego stanu płodności oraz identyfikację problemów, jeśli są obecne. Nasienie uznane w badaniu za prawidłowe, jedynie w wyjątkowych przypadkach nie posiada potencjału rozrodczego.

Badanie nasienia musi być wykonane zawsze, gdy parze nie udaje się uzyskać ciąży w ciągu jednego roku pożycia.

Badanie nasienia jest podstawą laboratoryjnej oceny płodności mężczyzny. Powinno być ono przeprowadzone w warunkach standardowej oceny na zasadach określonych przez WHO. Badanie nasienia powinno być ocenione dwukrotnie w ciągu miesiąca. Przed oddaniem nasienia do badania należy pamiętać, że:

okres abstynencji płciowej powinien trwać kilka dni
nasienie może być oddane drogą masturbacji lub przy współżyciu z zastosowaniem specjalnych prezerwatyw nie zawierających substancji szkodliwych dla pozyskanego nasienia materiał może być oddany w domu lub w laboratorium; w razie transportu powinien być przechowywany w temperaturze pokojowej lub w temperaturze ciała i zbadany w przeciągu godziny od oddania.

Badanie nasienia jest podstawą laboratoryjnej oceny płodności mężczyzny. Powinno być ono przeprowadzone w warunkach standardowej oceny na zasadach określonych przez WHO. Badanie nasienia powinno być ocenione dwukrotnie w ciągu miesiąca. Przed oddaniem nasienia do badania (np. we współpracującej z Civis Vita Centrum Medyczne placówce, gdyż nie wykonujemy badań na miejscu) należy pamiętać, że:

Aktualnie najnowocześniejszą metodą badania nasienie jest komputerowa analiza nasienia.
Badanie nasienia wspomagane komputerowo (computer-aided sperm analysis - CASA) wymaga użycia zaawansowanych instrumentów do oceny liczebności plemników dokonanej z obrazu mikroskopowego. CASA może być używana w celu obiektywnego pomiaru liczby, ruchliwości i morfologii plemników. Instrumenty do CASA są najbardziej pożyteczne klinicznie do pomiaru ruchliwości plemników i oceny parametrów ruchu.

Należy wyraźnie podkreślić, że:

Nieliczne badania diagnostyczne ostatecznie określają przyczynę braku ciąży i prognozują szansę na samoistną ciążę
Leczenie przyczynowe niepłodności można zastosować tylko w bardzo małej grupie pacjentów